သတိထားသင့္သည့္ Invasive species အႏၱရာယ္

တေန႕က ေက်းလက္ေဒသတစ္ခုကို ခရီးထြက္ျဖစ္ခဲ႔စဥ္ အလြန္လွပတဲ႔ ျမစ္ကမ္းေဘးတစ္ခုနားမွ ေခတၱ အနားယူခဲ႔သည္။ ထိုစဥ္ ကမ္းနားတစ္ေလ်ွာက္ ပန္းခင္းေလးတစ္ခုကို အမွတ္မထင္ ျမင္မိလိုက္၏ ။ ပန္းႏုေရာင္ ပန္းခင္းေလးႏွင့္ ျမစ္ကမ္းမွာ အလြန္ပင္ လွပလွ်က္ရွိေနေပသည္။ စိတ္၀င္စားလာသျဖင့္ အဆိုပါ ပန္းခင္းနားသို႕ အနီးကပ္သြားေရာက္ၾကည့္မိ၏…။ ျမန္မာႏိုင္ငံ က ဒန္းပန္းႏွင့္ ခပ္ဆင္ဆင္တူသလိုရွိတာနဲ႔ သူငယ္ခ်င္းကို ေမးမိလိုက္ေတာ့ သူက “အဲဒါ Impatiens glandulifera လို႕ေခၚတယ္၊ မင္းတို႕ အာရွတိုက္က ပန္းမ်ိဳးပဲ၊ အခုေတာ့ ငါတို႕ႏိုင္ငံမွာ ထိုးေဖာက္ပ်ံ႕ပြားေႏွာက္ယွက္တဲ႔ မ်ိဳးစိတ္ (Invasive species) ျဖစ္ေနတယ္၊ အခု ေတာ္ေတာ္ေလးကို ျပန္႔ေနတာ” လို႕ျပန္ေျဖပါသည္။ 

Impatiens glandulifera

ကၽြန္ေတာ္လည္း စိတ္၀င္စားသြားတာ၍ ပန္းပြင့္တခ်ိဳ႕ ယူလာခဲ႕မိ၏။ အာရွတိုက္ကဆိုေတာ့ ဒန္းပန္းနဲ႔ တစ္ခုခု ဆက္ႏြယ္ေနမွာ ေသခ်ာသည္မဟုတ္လား။ အခန္းေရာက္ေတာ့ အဲဒီ ပန္းမ်ိဳးအေၾကာင္း ဟိုဟိုဒီဒီလိုက္ဖတ္ၾကည့္လိုက္ေတာ၊ တာ္ေတာ္ေလး ကို ပ်ံ႕ေနတာေတြ႕မိလိုက္သည္။ ကၽြန္ေတာ္ထင္ထားတဲ႔ အတိုင္း ကၽြန္ေတာ္္တို႕ဆီက ဒန္းပင္းနဲ႔ မ်ိဳးစုခ်င္းတူ၏။ သို႕ရာတြင္ မ်ိဳးစိတ္ေတာ့ နဲနဲ ကြဲသည္။ သူက ဟိမ၀ႏၱာေဒသ အိႏၵိယနဲ႔ ပါကစၥတန္ ေဒသမွာ အဓိက ေပါက္ေရာက္ေသာမ်ိဳးစိတ္။ ၁၉၃၅ ၀န္းက်င္က ျဗိတိသ်ွအရာရွိတခိ်ဳ႕ ပန္းကေလးလွ၍ အဂၤလန္ကို ယူသြားရာက ဥေရာပကို စေရာက္လာခဲ႔သည္ဟု ဆိုသည္။ အစပထမတြင္ အိမ္ေဘးက ပန္းျခံထဲမွာ စိုက္ပ်ိဳးတာျဖစ္မည္။ သို႕ရာတြင္ အဆိုပါ မ်ိဳးစိတ္မွာ အလြန္ပင္ ပ်ံ႔ပြားလြယ္တဲ႔ သဘာ၀ရွိ၏။ ပန္းျခံထဲကေန အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ လြတ္ထြက္သြားျပီး၊ ျမစ္ကမ္းေဘးကို ေရာက္သြားတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ထိုအခ်ိန္မွ စျပီး အျခားေဒသမ်ားကို ပ်ံ႕ပြားသြားႏိုင္သည္။ အဆိုပါ မ်ိဳးစိတ္ရဲ႕ ထူးျခားခ်က္မွာ ပဲသီးေတာင့္လို အသီးသီးျပီး ထိလိုက္လ်င္ပင္  ေဖ်ာင္းကနဲ ကြဲျပီးလြင့္စင္သြားသည္။ တနည္းေျပာရလ်င္ သစ္ေစ႔ျပန္႔ပြားလြယ္သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ထို႕ေနာက္ ဥေရာပ အလယ္ပိုင္း အီတလီ၊ ျပင္သစ္ စတဲ႔ ႏိုင္ငံေတြကလည္း လွပသည့္ ပန္းကေလးျဖစ္သည့္အတြက္ အဂၤလန္မွေန၍ ယူကာ စိုက္ပ်ိဳးခဲ႔ၾကသည္။ 

သို႔ရာတြင္ ၄င္းပန္းမ်ိဳးစိတ္မွာ ဥေရာပလို အေအးပိုင္းေဒသမွာ အရမ္းသေဘာက်ပံုရ၏။ ထိန္းမႏိုင္ေအာင္ပင္ ပြားမ်ားလာေတာ့သည္။ ဂ်ာမနီကိုေတာ့ သူနဲ႕ နယ္နိမိတ္ကပ္လ်က္ရွီတဲ႔ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံမွတဆင့္ ေရာက္ရွိလာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။  ယခုအခါ ဂ်ာမနီမွာရွိ ျမစ္ကမ္းေတာ္္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ အဆိုပါ ပန္းမ်ိဳးကို ေတြ႕ရသည္။ တျဖည္းျဖည္းနွင့္ Invasive ျဖစ္မွန္းမသိျဖစ္လာသည္ဟု ဆိုရမည္ပင္။ သူ႕ေၾကာင့္ ျမစ္ကမ္းေဘးမွာေပါက္ေနက် အျခားမ်ိဳးစိတ္ေတြ လံုး၀ မရွင္ႏိုင္။ ေနရာေဒသ အားလံုးကို နယ္ခ်ဲ႕သိမ္းပိုက္ထားသလိုပင္။ 

ဒီမ်ိဳးစိတ္ရဲ႕ အဓိက ဆိုးက်ိဳးမွာ တႏွစ္ခံပင္ ျဖစ္ေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ေအာက္တိုဘာ လလယ္ေနာက္ပိုင္း လံုး၀ မရွင္ေတာ့။ အျခားအပင္ကလည္းမရွိ၊ ရွိတဲ႔ ပန္းပင္ကလည္း ေသနဲ႕ ျမစ္ကမ္းေဘးမွာ ေျမဆီလြာထိန္းမည့္ အပင္ လံုး၀ မရွိေတာ့ေအာင္ ျဖစ္လာသည္။ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ ကမ္းပါးမထိန္းႏိုင္ေတာ့ပဲ ေရတိုက္စားမွုဒဏ္ကို ဆိုးရြားစြာ ခံရေစႏိုင္သည္။ သာမန္ၾကည့္လ်င္ အေရးမၾကီးဘူးဟူ၍ ထင္ရေသာ္လည္း စီးပြားေရးအရတြက္ၾကည့္လ်င္ လြန္စြာဆံုးရွံဳးႏိုင္ပါသည္။ အဂၤလန္တြင္ အဆိုပါပန္းမ်ိဳးကို ရွင္းလင္းရန္အတြက္ ေပါင္ သန္း ၁၅၀ မွ သန္း ၃၀၀ အထိ ကုန္က်ႏိုင္သည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္။ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံတြင္ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ ဇူးရစ္ျမိဳ႕တျမိဳ႕တည္း အတြက္ပင္လ်င္ ဆြစ္ CHF ၁၃ သန္း (ျဗိတိသ်ွ ေပါင္ ၆ သန္း) ခန္႔ ကုန္က်ႏိုင္သည္ဟု ခန္႕မွန္းထားၾကသည္။ အလြန္မ်ားျပားသည့္ ပမာဏ ပင္။

 ဒီေနရာတြင္ Invasive species အေၾကာင္း နဲနဲေျပာျပခ်င္သည္။ Invasive species ကို Global Invasive species program လို႕ေခၚတဲ႔ GISP အဖြဲ႕က “အျခားေနရာေဒသတစ္ခုမွ ထိုးေဖာက္၀င္ေရာက္လာျပီး ေဒသတြင္းရွိ မ်ိဳးစိတ္မ်ားအပါအ၀င္ လူသားတို႕ စီးပြားေရး၊ က်န္းမာေရးနဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ႔ မ်ိဳးစိတ္” လို႕ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုထားသည္။ အထူးသျဖင့္ အျခားေဒသတစ္ခုမွ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ေရာက္လာျပီး၊ ေဒသသစ္မွာရွိတဲ႔ အပင္နဲ႔ သတၱ၀ါမ်ိဳးစိတ္ေတြ ကို အေႏွာက္အယွက္ေပး လြမ္းမိုးကာ လူသားတို႕၏ စီးပြားေရးႏွင့္ က်န္းမာေရးကို အဓိက ဖ်က္ဆီးေစတတ္သည့္ မ်ိဳးစိတ္ဟု ဆိုရပါမည္။ 

Invasive species အမ်ားစုသည္ ေနရင္းေဒသရွိ အျခားမ်ိဳးစိတ္မ်ားကို မယွဥ္ႏိုင္ေသာ္လည္း အျခား ယင္းတို႕ သေဘာက် က်က္စားႏိုင္ေသာ ေနရာမ်ားသို႕ ေရာက္ေသာအခါ  လံုး၀ ဒုကၡေပးေတာ့သည္။ Invasive species မ်ားသည္ မထင္မွတ္ သည့္ ေနရာမွ မေတာ္တဆ ၀င္ေရာက္လာကာ ေဒသတြင္း မ်ိဳးစိတ္မ်ားကို ဆိုးရြားစြာ ဒုကၡေပးေတာ့သည္။ 

ကၽြန္ေတာ္ငယ္ငယ္က ကၽြန္ေတာ့မိဘေတြက စပါးစိုက္ၾကသည္။ ထိုစဥ္က လယ္ကြင္း ထဲမွာ ျမက္သီးလို႕ေခၚတဲ႔ ေပါင္းတမ်ိဳးၾကံဳဘူးခဲ႔၏။ သူလည္း Invasive species တစ္ခုပင္ျဖစ္၏။ ခက္သည္မွာ သူက ဆန္ထဲအထိပါ လုိက္ဒုကၡေပးတတ္ျခင္းပင္။ ထို႕ေၾကာင့္ သူ႕ကို စပါးမရိတ္ခင္ အရင္ ရိတ္ရသည္။ စပါးရိတ္တာတြင္ ကုန္က်သေလာက္ကုန္က်ပါသည္။ ၾကားဘူးသည္မွာ ဖိလစ္ပိုင္က စပါးမ်ိဳးတစ္ခုကေန ပါလာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ မ်ိဳးေစ႔ကို စယူလာတဲ႔သူက ဘာရယ္မဟုတ္ မေတာ္တဆ ယူလာတာျဖစ္ႏိုင္သည္။ သို႕ရာတြင္ ဆိုးက်ိဳး ခံစားရသည္မွာ ထုနဲ႔ေဒး၊ ကုန္သည့္ေငြပမာဏ မွာလည္း ေသခ်ာတြက္ၾကည့္လ်င္ သန္းရာခ်ီပင္ ရွိေနႏိုင္သည္။ 

စိုက္ပ်ိဳးေရးမွာသာမက ကၽြန္ေတာ္တို႕ သစ္ေတာေတြထဲမွာလည္း ယခုလို Invasive အပင္မ်ိဳးစိတ္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရွိေနႏွင့္ျပီးျဖစ္သည္။ သာမန္ အေရးမၾကီးဘူးဟူ၍ ထင္ရေပမယ့္ သူတို႕ေၾကာင့္ ကုန္ရတဲ႔ ေငြေၾကးကို ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ပဲ အေတာ္မ်ားတဲ႔ ကိန္းဂဏန္းဟု ဆိုရေပမည္။

ထို႕ေၾကာင့္ Invasive species ကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ ေပါ့ေပါ့တန္တန္ သေဘာထား၍ မရေတာ့ပါ။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ္႔ေဒသမ်ိဳးရင္းမွ မဟုတ္လ်င္ ဘယ္ႏိုင္ငံ ဘယ္ေဒသကမွ အပင္နဲ႔ တိရစၦာန္မ်ိဳးစိတ္ေတြ မယူလာသင့္ပါ။ တေလာက သတင္းတစ္ပုဒ္ထဲမွာ ဥေရာပက ေျမၾသဇာနဲ႕ စိုက္ပ်ိဳးေရးသံုး ပစၥည္းေတြ အေမရိက ကို တင္သြင္းရာကေန တီေကာင္မ်ိဳးစိတ္ တစ္ခု ပါသြားျပီး၊ ယခု အဆိုပါ တီကာင္မ်ိဳးက အေမရိက သစ္ေတာေတြရဲ႕ ေျမဆီလြာမွာပါတဲ႔ ကာဗြန္ ၂၈ ရာခိုင္ႏွုန္းခန္႕ကို စားသံုးပ်က္စီးေနတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ အလားတူ ၾသစေတးလ်မွာလည္း အိမ္ေမြးတိရစၦာန္ ျဖစ္တဲ႔  ဥေရာပက ခ်စ္စရာ ယုန္ေလးကို ယူသြားမိရာကေန အခု ေတာထဲမွာ အရမ္းပြားလာျပီး ထိန္းမႏိုင္ေတာ့လို႕ အစိုးရက အကုန္အက်အမ်ားၾကီးခံျပီး လိုက္သတ္လိုက္ရသည္ဟု ၾကားမိပါသည္။

ဂလုိဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း ေခတ္တြင္ ကမာၻအႏွ႔ံ ခရီးဆက္ရသည္မွာ လြယ္ကူလွသည္။ ထို႕အတူပင္ Invasive species ေတြ ျပန္႔ပြားလာဖို႕ကလည္း အရမ္းလြယ္ကူပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ ေလဆိပ္ သေဘၤာဆိပ္ေတြမွာ ဟိုစစ္ဒီစစ္ လုပ္ရင္ စိတ္မဆိုးၾကပါရန္ အၾကံျပဳလိုပါသည္။ ေနာက္ျပီး ကိုယ္ၾကိဳက္တဲ႔ အစားအစာ အသီးအႏွံနဲ႕ အျခားမ်ိဳးပြားႏိုင္တာေတြကိုလည္း တာ၀န္ရွိသူေတြက တားျမစ္လာရင္ ၾကည္ၾကည္ျဖဴျဖဴ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ေပးၾကေစခ်င္ပါသည္။ 

လူသားအားလံုး ညီညီညႊတ္ညႊတ္နဲ႔ Invasive species အႏၱရာယ္ကို စုေပါင္းကာကြယ္ၾကႏိုင္ေစရန္ ဆႏၵျပဳလ်က္..။