Selected Pictures of Colonial Burma

           မွတ္မွတ္ရရ လြတ္လပ္ေရးေန႕ အျပီးမွာ အဂၤလိပ္ကိုလိုနီအေၾကာင္းကို Seminar ဖတ္ျဖစ္ခဲ႕တယ္။ ေခါင္းစဥ္က ကရင္ေတာင္ယာသမားေတြရဲ႕ ဘ၀အေျပာင္းအလဲ အေၾကာင္းေလးပါ။ ၾကံၾကံဖန္ဖန္ ျဗိတိသ်ွ ကိုလိုနီအေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္ေရးထားတဲ႕ စာတမ္းေလးကို အဂၤလိပ္မေလး တစ္ေယာက္နဲ႕ အတူ ဖတ္ျဖစ္တာေလ။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ပတ္သက္လာရင္ အျငင္းသန္တဲ႕ ကၽြန္ေတာ္လည္း စကားေျပာရင္ နင္တို႕ ျဗိတိသ်ွေတြေၾကာင့္လို႕ စိတ္ပါလက္ပါနဲ႕ ေျပာျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီမွာ သူက အဲဒီကိစၥအတြက္သူတို႕လည္း အရွက္ရေနၾကပါတယ္။ သူတို႕ အဘိုးအဘြားေတြလက္ထပ္က ကိစၥေတြအတြက္ ေတာင္းပန္ပါတယ္ဆိုျပီး ေလးေလးစားစားေတာင္းပန္လာတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္ေတာ္လဲ ေတာ္ေတာ္အားနာသြားတယ္။ ဂ်ာမန္ေတြလဲ ဒီလိုပါပဲ။ နာဇီအေၾကာင္းေျပာရင္ သူတို႕လည္း စိတ္မေကာင္းၾကဘူး။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ နာဇီသမိုင္းကို သူတို႕က ကၽြန္ေတာ္တို႕ေလာက္ေတာင္ မသိၾကဘူးဗ်။ စိတ္နာလို႕ သမိုင္းေတာင္ မဖတ္ၾကဘူးတဲ႕။ ကၽြန္ေတာ႕ပါေမာကၡကိုယ္တိုင္ေျပာတာ။ အိုင္းစတိုင္းကို လူတိုင္း သိၾကတယ္။ ဒါေပမဲ႕ အိုင္းစတုိင္း ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးဆိုတာေတာ့ လူတိုင္းမသိၾကဘူးေလ။ ဂ်ာမနီဆိုရင္ ဟစ္တလာနဲ႕ပဲ တြဲျမင္ေနၾက တာပဲတဲ႕။ သူတို႕သမိုင္းေၾကာင္းက ကၽြန္ေတာ္တို႕ထက္အမ်ားၾကီး ဆိုးခဲ႔ပါတယ္ဗ်ာ။ စစ္ျပီးမွ ျပန္စခဲ႕ေပမဲ႕ အခုဆိုအရမ္းတိုးတက္လာတယ္လို႕ ဆိုရမွာေပါ့။ သယံဇာတေတြ ေပါမ်ားတယ္လို႕ဆိုတဲ႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ႏိုင္ငံ အခုဆို ကမၻာ႕အလယ္မွာ မ်က္ႏွာေတာင္ ရဲရဲမေဖာ္၀င့္ေတာ့ဘူးေလ။

           ျဗိတိသ်ွကိုလိုနီေခတ္က ရွားပါးဓါတ္ပံုေလးတခ်ိဳ႕ကို ေအာက္မွာ တင္ထားေပးပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ Caption ေတြမွားေနရင္ သိတဲ႕သူျပင္ဆင္ေပးပါလို႕ ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္။

မင္းတုန္းမင္းတရားၾကီး

တိုင္းျပည္ကိုခြဲခြာကာနီး စိတ္ဓါတ္အရမ္းက်ေနပံုေပါက္တဲ႕ သီေပါမင္း

ဒုတိယ က်ဴးေက်ာ္စစ္အျပီး ေရႊတိဂံုေစတီရဲ႕ ပန္းခ်ီေလးပါ။

ကန္ေတာ္ၾကီးရွုခင္းပံုေလးပါ၊ အခုေခတ္လို အတြဲေတြ မေပါေသးဘူး။

ျဗိတိသ်ွေခတ္က ရန္ကုန္တရားေရးရာနဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မွုဆိုင္ရာ ရံုးခ်ဳပ္။

သီေပါမင္းကို မႏၱေလးကေန ေခၚသြားတဲ႕ သေဘၤာတဲ႕။

မဟာမိတ္တပ္ေတြ ခ်ီတက္လာတဲ႕ ပံုေလးပါ။

Madras ကို ပထမဆံုးေျခခ်ခဲ႕တဲ႕ ျဗိတိသွ်စစ္သားပံုပါ။ လူေကာင္အရြယ္အစားျခင္းက အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းက ေတာ္ေတာ္ကြာတာပဲေလ။

မႏၱေလး နန္းေတာ္ထဲ၀င္လာၾကတဲ႕ စစ္သားေတြ။

ဒီပံုကိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္သေဘာက်တယ္။ ျဗိတိသ်ွသေဘၤာ မႏၱေလးဆိပ္ကမ္းကို ပထမဆံုး ဆိုက္ကပ္လာတုန္းကတဲ႕။ စစ္အတြင္းက ဗမာေတြ ေတာ္ေတာ္ဆင္းဆင္းရဲရဲ ေနခဲ႕ရပံုပဲ။

နန္းေတာ္ရာေရွ႕က ျဗိတိသွ်စစ္သားေတြပံုကို လန္ဒန္သတင္းစာမွာေဖာ္ျပခဲ႕တာေလးပါ။

ဒါကလည္း သီေပါမင္းနဲ႕ ဆုဖုရားလတ္ကို လန္ဒန္သတင္းစာမွာေဖာ္ျပထားတဲ႕ ပံုပါပဲ။

ဒီပံုေလးကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ သမိုင္းဖတ္စာမွာပါခဲ႕တယ္ထင္တယ္။ ျပင္သစ္ကိုသြားခဲ႕တဲ႕ ျမန္မာသံတမန္ အဖြဲ႕ပါ။

မွန္ေက်ာင္းေတာ္ကို ဓါတ္ပံုရိုက္ယူထားတာပါ။ ၁၈၈၆ ေလာက္ကျဖစ္မယ္။

ရန္ကုန္မွာ ျဗိတိသ်ွေခတ္က ေထာင္သားေတြကို အလုပ္သမားအျဖစ္ခိုင္းေစေနတဲ႕ပံုပါ။

မဟာမိတ္တပ္ေတြ ဂ်ပန္ကို ေမာင္းထုတ္စဥ္ကပံုပါ။ ဂ်ပန္ထြက္သြားေတာ့ အဖိုးအဖြားေတြ ဘယ္ေလာက္ေပ်ာ္ခဲ႕ၾကမလဲ မသိဘူးေနာ္။ အခုလို ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြ အဂၤလန္တို႕ ဂ်ပန္တို႕ အရူးအမူးသြားခ်င္ေနတာသာ ၾကိဳသိခဲ႕ရင္ မ်ိဳးဆက္ေတာင္ ခ်န္ခဲ႕မယ္မထင္ဘူး။

အလြန္လွတဲ႕ ေဆးေရာင္ခ်ယ္ပန္းခ်ီကားပါ။ ရန္ကုန္ကို သိမ္းပိုက္တုန္းကပံုပါ တဲ႕။

ဒါကေတာ့ ၀မ္းနည္းစရာျမင္ကြင္းပါ။ အိႏၵိယမွာ သီေပါမင္းမိသားစုကို ထားတဲ႕ အေဆာက္အဦ ပံုပါ။

သီေပါမင္းရဲ႕ ကိုယ္ရံေတာ္တပ္ဖြဲပါ၊ ဘာပဲေျပာေျပာ ခြန္အားျခင္းလံုး၀မမွ်တာေတာင္ အဂၤလိပ္ကို ကိုလုိနီေခတ္ ကုန္က်စရိတ္အမ်ားဆံုး တိုက္ပြဲေတြျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးခဲ႕တဲ႕ စြမ္းရည္ကို ခ်ီးက်ဴးရမယ္။

သီေပါမင္းတရားၾကီးရဲ႕ မဂၤလာေဖာင္ေတာ္။

မင္းလွတိုက္ပြဲရွဳခင္းတဲ႕။ ျမင္ရတာ စိတ္မခ်မ္းသာစရာပဲ။

ရန္ကုန္မႏၱေလးရထားလမ္း ေဖာက္ျပီးတဲ႕ေနာက္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕လက္ထပ္မွာ ႏိုင္ေအာင္လိုက္မျပင္ႏိုင္တဲ႕ သံလမ္းေတြေပါ့။

ဒီပံုက အင္း၀ မွာလို႕ေျပာတယ္။ အင္း၀ ခံတပ္မွာ ပထမဆံုး လက္နက္ခ်လိုက္ရတုန္းကျဖစ္မွာပါ။ (၁၈၈၅)