ခ်စ္တတ္ၾကသူမ်ား

တခါတေလ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ အခ်စ္အေၾကာင္း ေျပာၾကရင္ အျမဲတမ္း အျငင္းပြားရတယ္။ အခ်စ္္ဆိုတာ ဘယ္လို၊ အခ်စ္စစ္ဆိုတာ ဘာညာ နဲ႔ သူတမ်ိဳး ကိုယ္တဖံု ျငင္းခုန္ ၾကေတာ့တာပဲ။ အခုလည္း Valentine’s Day ေရာက္လာျပန္ေတာ့ တခ်ိဳ႕ စံုတြဲေတြက ၾကိဳျပီးေတာ့ ရင္ေတြ ဘာေတြ ခုန္ၾက၊ တခ်ိဳ႕က ျမန္မာနဲ႔ Valentine’s Day နဲ႔ မဆိုင္ဘူး ဆုိလို႔ဆို၊ တခ်ိဳ႕က ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမွု မဟုတ္ဘူး ဆိုျပီး လူငယ္ စံုတြဲေတြ အတြက္ ရင္ေလး သူကေလး၊ တခ်ိဳ႕က Valentine ကို အေၾကာင္းျပဳျပီး ေစ်းကြက္ ရွာတဲ႔ သူက ရွာၾကနဲ႔ ေပါ့။ ဘာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ လူအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ေနၾကတာ မုန္း ေနၾကတာ ထက္ အမ်ားၾကီး ေကာင္းပါတယ္ဗ်ာ။ မဟုတ္ဘူးလား။ 

 

တခါတခါ ကၽြန္ေတာ္ကို အခ်စ္ဆိုတာ ဘာလဲ လို႔ ေမးလာရင္ ဆရာစိုင္းခမ္းလိတ္ သီခ်င္းလို “အခ်စ္ဆိုတာ လွိဳ႕၀ွက္ ခ်က္ တစ္ခုပါ” လို႕ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ျပီး မေဟာသဓ ထံုး ႏွလံုးမူကာ “လွိဳ႕၀ွက္အပ္သည့္ အရာကို လွိဳ႕၀ွက္ထား လိုက္တာ ေကာင္းပါတယ္” ဆိုျပီး ျပန္မေျဖပဲ ေနလိုက္တာ မ်ားပါတယ္။ တကယ္ေတာ့လည္း အခ်စ္ဆိုတာ သဘာ၀ တရားရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္အရ ေပါက္ဖြားလာတာ လို႔ ဆိုႏိုင္ပါ တယ္။ “လူမွန္ရင္ေလ အခ်စ္နဲ႔ မကင္းတာမို႔ ” ဆိုတာထက္ သက္ရွိမွန္ရင္ အခ်စ္နဲ႔ မကင္းပါဘူး။ သက္ရွိမ်ိဳးဆက္ တစ္ခု ေရရွည္ ရပ္တည္ ႏိုင္ဖို႔အတြက္ မ်ိဳးဆက္ျပန္႔ပြားေရး (Reproductive strategy) က အဓိက က်ပါတယ္။ အဲဒီလို ဆိုျပန္ေတာ့ အခ်စ္ဆိုတာ မ်ိဳးဆက္ျပန္႔ပြားဖို႕ တစ္ခုတည္း အတြက္ပဲလား ဆိုတာ ေမးစရာရွိလာပါတယ္။ အဲဒီ အခ်က္ တစ္ခုတည္း အတြက္ေတာ့ အခ်စ္ ဆိုတာ ျဖစ္ေပၚလာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေနာက္ အေရးပါတဲ႔ အခ်က္ တစ္ခ်က္က ေတာ့ Co-evolution လို႔ ေခၚတဲ႔ အတူတကြ ရွင္သန္ဖြံ႕ျဖိဳးျခင္း အတြက္ပါ။ Co-ecolution အတြက္ ဘ၀ လက္တြဲ ေဖာ္ လိုအပ္ပါတယ္။ 

ဘ၀တေလ်ာက္ လံုး အတူ လက္တြဲ ရွင္သန္ (Co-evolve) ျဖစ္ဖို႔ အတြက္ အခ်စ္ ရွိဖို႔ လိုအပ္တာေပါ့ဗ်ာ။

အခ်စ္ဟာ ႏွလံုးသားက သေႏၶတည္ ျဖစ္ေပၚလာတာပါ လို႔ ဘယ္လိုပဲ ဆိုဆို၊ သဘာ၀ သိပၸံ အရေတာ့ သက္ရွိမ်ိဳးစိတ္ တစ္ခု အသက္ရွင္ ရပ္တည္ႏိုင္မွု (Survival) နဲ႔ ေရရွည္ တည္တံ့ႏိုင္မွု (Sustainability) တို႔ အတြက္ သဘာ၀ တရားက အလိုအေလ်ာက္ ဖန္ဆင္းထားတဲ႔ လွည့္ကြက္ တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။  တနည္းအားျဖင့္ ဘ၀အတြက္ လက္တြဲေဖာ္ ရွိဖို႔ အခ်စ္ ဆိုတာ ရွိလာတာပါ။ တခါတခါ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မသိလိုက္ဘဲ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဦးေႏွာက္ေတြ က အခ်စ္ ကို ထူးျခားဆန္းက်ယ္တဲ႔ ပဥၥလက္ သဖြယ္ အလိုလို အဓိပၸါယ္ ဖြင့္မိရက္သား ျဖစ္ေနတယ္ လို႔ေတာင္ ခံစားမိပါတယ္။ ခံစားခ်က္ ဆိုတာ ဦးေႏွာက္ ရဲ႕ ေဟာ္မုန္း လွံဳေဆာ္ မွုေၾကာင့္ ဆိုရင္ အခ်စ္ရဲ႕ အရသာ မ်ား ပ်က္သြားမလား စိုးရိမ္မိပါတယ္။  အႏွစ္ခ်ဳပ္ရရင္ အခ်စ္ဆိုတာ အသက္ရွင္ဖို႔ လိုအပ္ခ်က္ တစ္ခု ျဖစ္သလို၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လူသားေတြ အတြက္ သာမက သက္ရွိတိုင္း သက္ရွိတိုင္း အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ 

 

သဘာ၀ သိပၸံ (Natural Science) အရ သက္ရွိေတြမွာ ဘ၀တစ္ေလ်ာက္လံုး မေျပာင္းမလဲ ခ်စ္တတ္သူမ်ား (Monogamous species) နဲ႔ လက္တြဲေဖာ္ အတည္တက် မထားပဲ အေျပာင္းအလဲ ႏွင့္ ခ်စ္တတ္သူမ်ား (Polygamous species) ဆိုျပီး ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ လူသားအစ က အာဒံနဲ႔ ဧ၀ က စခဲ႔တာ မဟုတ္ဘူး လို႕ ယံုၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ ကမၻာဦး အစမွာ လူေတြဟာ Polygamous ျဖစ္ခဲ႔တယ္ ဆိုတာ ျငင္းမယ္ မထင္ပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ခြန္အားၾကီးမားတဲ႔ အမ်ိဳးသား (Dominant male) ေတြမွာ လက္တြဲေဖာ္ တစ္ဦးထက္ မက ရွိခဲ႔ ၾကလို႕လဲ “ေယာက်ၤားေကာင္း ေမာင္းမ တစ္ေထာင္” ဆိုတဲ႔ စကားပံု ေပၚေပါက္လာခဲ႔တာပါ။ အဲဒါကို မ်က္ႏွာမ်ားတယ္ လို ယေန႕ေခတ္မွာ ဖယ္က်ဥ္ၾကေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ သဘာ၀ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္အရ သက္ရွိမ်ိဳးႏြယ္စု တစ္ခု ရွင္သန္ရပ္တည္ ႏိုင္ဖို႔၊ ခြန္အားၾကီးမားတဲ႔ မ်ိဳးေကာင္းမ်ိဳးသန္႔ (Strong offsprings) ေတြ ပိုမို လိုအပ္တဲ႔ အတြက္ေၾကာင့္ လို႕ ကၽြန္ေတာ္ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ 

 

ဒါေပမယ့္ ယေန႔ေခတ္မွာ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ ရပ္တည္ ရွင္သန္ဖို႕အတြက္ ခြန္အားၾကီးမား ေနစရာ မလိုေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္လည္း ယေန႔ေခတ္မွာ မိဘုရား အပါးတစ္ရာ နဲ႔ ရပ္တည္ေနတဲ႔ ရွင္ဘုရင္ေတြလဲ မရွိေတာ့ပါဘူး။ အခ်စ္ဟာလည္း Monogamous ျဖစ္မွန္းမသိ ျဖစ္လာပါတယ္။ အခ်စ္အေၾကာင္း ပိုမို ဖြဲ႔ႏြဲ႔ လာၾကတာ၊ အခ်စ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ အထိမ္းအမွတ္ေတြ ပိုမိုမ်ားလာတာ၊ လူသားေတြ ခ်စ္တတ္လာၾကတာေတြဟာ ေအးခ်မ္းတဲ႔ လကၡဏာ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ အတြက္ ေအးခ်မ္းမွုကို ေဖာ္ေဆာင္တဲ႔ ခ်စ္သူေတြရဲ႕  အထိမ္းအမွတ္ Valentine’s Day ကို ၾကိဳဆိုရင္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ လူသားေတြလိုပဲ မေျပာင္းမလဲ တစ္သက္တာ မခြဲမခြာ ခ်စ္တတ္ၾကတဲ႔ မ်ိဳးသုဥ္းလုနီးပါး ရွားပါး Monogamous တိရစၦာန္ ေလးေတြနဲ႔ မိတ္ဆက္ေပး လိုက္ပါတယ္။

 

Hoolock Gibbon (Hoolock hoolock)

ဘ၀ တသက္တာ မခြဲ မခြာ ခ်စ္တတ္သူမ်ား ထဲမွာ ေမ်ာက္လႊဲေက်ာ္ မ်ိဳးစိတ္တစ္ခုျဖစ္တဲ႔ Hoolock Gibbon မ်ိဳးစိတ္ဟာ သာဓက ျပစရာ တိရစာၦန္ ေလးေတြပါ။ သူတို႔အတြက္ေတာ့ ဘ၀လက္တြဲေဖာ္ (perfect mate) ဆိုတာ အဓိက အေရးပါဆံုး လို႔ ဆိုရမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိမွာေတာ့ သူတို႔ေလးေတြဟာ မ်ိဳးသုန္းရန္ အႏၱရာယ္ နဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ႔ ရွားပါးတိရစာၦန္ (IUCN – Endangered spp.) ျဖစ္ေနၾကပါျပီ။ ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ဆိုရင္ မ်ိဳးစိတ္ အားလံုး လံုး၀ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားႏိုင္တဲ႔ အေနအထားမွာ ရွိေနပါတယ္။ Valentine’s Day ဟာ အခ်စ္ကို ကိုယ္စားျပဳတယ္၊ အခ်စ္ကို ျမတ္ႏိုးတဲ႔ သူေတြ အတြက္ လို႔ ဆိုရင္ သူတို႕ေလးေတြ ထာ၀ရာ ခ်စ္ႏိုင္ၾကေအာင္ ၀ိုင္း၀န္း ထိန္းသိမ္း ၾကပါစို႕လားဗ်ာ။

White-cheeked gibbons (Nomascus leucogenys) Photo: Benjamin Radzun/flickr

Swan Goose (Anser cygnoides)

အခ်စ္ရဲ႕ သေကၤတ ေငြငန္းျဖဴ ေလးေတြရဲ႕ ခ်စ္တတ္ပံုကေတာ့ အထူးေျပာစရာ လိုမယ္ မထင္ပါဘူး။ သူတို႔ ေလးေတြဟာ လည္း တသက္တာ မခြဲ မခြာ ခ်စ္တတ္ၾကတဲ႔ Monogamous မ်ိဳးစိတ္ပါပဲ။  ၀မ္း နည္း စရာကေတာ့ သူတို႕ လည္း မ်ိဳးစိတ္ဦးေရ ေလ်ာ့နည္းလာျပီး (IUCN-Vulnerable) စာရင္း၀င္ ျဖစ္လာပါျပီ။ အဓိက ကေတာ့ ကမၻာၾကီး ပူေႏြးလာတာနဲ႔ အမ်ွ ျမစ္ေခ်ာင္း အင္းအိုင္ေတြ ခမ္းေျခာက္ လာတာရယ္၊ လူ႕ပေရာဂ ေၾကာင့္ သူတို႕ က်က္စားရာ ေနရာ (habitat) ေပ်ာက္ဆံုးလာတဲ႔ အတြက္ေၾကာင့္ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Family of Mute Swans (Cygnus olor) Photo: Barry Skeates/flickr

Red Wolf (Canis rufus)

အေမႊးဖြားဖြားနဲ႔ ခ်စ္စရာ ၀ံပုေလြ ေလးေတြ ဟာလည္း ခ်စ္တတ္သူမ်ား ထဲမွာ ပါပါတယ္။ ၀ံပုေလြ ေတြဟာ လက္တြဲေဖာ္ အတြက္ ခ်စ္တတ္ရံုသာ မကပါဘူး။ မိသားစု မ်ိဳးဆက္ တစ္ခုလံုး စုစည္း ေနတတ္ၾကတဲ႔ (Family oriented) တိရစာၦန္ ေလးေတြပါ။ ဒါေပမယ့္ သဘာ၀ အရိုင္း ထဲမွာ သူတို႕ကို မေတြ႕ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။  ၀ံပုေလြနီ ေတြဟာ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ ကတည္းက မ်ိဳးဆက္ပ်က္သုဥ္း သည့္ တိရစာၦန္ (Extinct in the wild) စာရင္း ၀င္ ျဖစ္ေနခဲ႔တာပါ။ လက္ရွိမွာေတာ့ ထိန္းသိမ္း ေမြးျမဴထားတဲ႔ တိရစာၦန္ ေလးေတြ အျဖစ္သာ ျမင္ႏိုင္ေတာ့မွာပါ။

Grey Wolf pair (Canis lupus) Photo: Steve Jurvetson/flickr

French Angelfish (Pomacanthus paru)

အခ်စ္ အတြက္ အသက္ေပးၾကတဲ႔ အထဲမွာ French Angelfish လို႕ ေခၚတဲ႔ ငါးနတ္သမီး စံုတြဲ ဟာ လဲ စံတင္ေလာက္တဲ႔ Monogamous မ်ိဳးစိတ္ တမ်ိဳးပါပဲ။ သမုဒၵရာ ၾကမ္းျပင္မွာ ေနေပမယ့္ သူ႕ခ်စ္သူ ကို ထိမယ္ ဆိုရင္ အသက္ေပးျပီး တိုက္ခိုက္ တတ္ၾကပါတယ္။ ဘ၀တေလ်ာက္ စားက်က္ ေနရာ(Territory) တစ္ခုတည္းမွာ ပဲ ရွင္သန္ တက္ၾကျပီး Florida ကမ္းေျခကေန Brazil ပင္လယ္ ျပင္ အတြင္းမွာ ပဲ ေတြ႕ရွိႏိုင္တာပါ။ သူတို႕ ရဲ႕ အဓိက အႏၱရာယ္ ကေတာ့ ငါးဖမ္း ေလွေတြပါတဲ႔။ အခုေနာက္ ပိုင္း လူသားေတြ သမုဒၵရာ ထဲကို ပိုပို တိုးခ်ဲ႕ လာၾကတာ သူတို႕ေလးေတြ အတြက္ မေကာင္း တဲ႔ လကၡဏာ လို႕ ဆိုရမွာေပါ့ဗ်ာ။

French Angelfish (Pomacanthus paru)Photo: Barry Peters/flickr

---

ဘာပဲေျပာေျပာ သင္ဟာ Valentine’s Day ကို သင့္ခ်စ္သူနဲ႔ အတူ ဆင္ႏြဲမွာ ျဖစ္ေစ၊ ကၽြန္ေတာ့လို အေ၀း တေနရာက ေန သတိတရ ရွိေနသည္ ျဖစ္ေစ၊ ဒါမွမဟုတ္ အတူ ဆင္ႏြဲဖို႕ ဘ၀ၾကင္ေဖာ္ ရွာေနဆဲ ျဖစ္ေစ အခ်စ္ကို တန္ဖိုးထား တတ္သူ တစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ ခ်စ္တတ္တဲ႔ တိရစာၦန္ေလးေတြ ကိုလည္း ခ်စ္ခင္ တန္ဖိုးထားျပီး ထိန္းသိမ္း သြားၾကရရင္ ခ်စ္သူတို႕ရဲ႕ ဘ၀ေတြ အတြက္ ၾကည္ႏူးစရာ မေကာင္းေပဘူးလား ဗ်ာ။

ရည္ညႊန္း။   ။ International Union for Conservation of Nature (IUCN)